Desirable difficulties

Wenselijke moeilijkheden

Leren is niet gemakkelijk. 

Herinner je: leren is blijvend, transfereerbaar en creëert verandering. Er is alleen sprake van leren als informatie als kennis wordt opgeslagen in je LTG. 

Als je kiest voor een leerstrategie die op korte termijn je prestatie op een toets verbetert, is de kans groot dat je weinig écht geleerd hebt met die strategie. Aangezien je het korte termijn effect van zo'n strategie snel ziet, is dit eigenlijk een val. Tegen de tijd dat de examens eraan komen stel je vast dat er niet veel is blijven hangen.

Vaak is het zo dat als je voor een aanpak kiest die moeilijker lijkt, meer inspanning en misschien meer tijd vraagt, je veel meer leert. 

Om effectief te leren moet je het jezelf voldoende moeilijk maken maar het moet nog steeds haalbaar blijven. Als je het jezelf té moeilijk maakt dan wordt het onwenselijk. Het gaat dan niet over moeilijke leerstof maar over het jezelf moeilijker maken tijdens het verwerken van die leerstof.

Studenten geven vaak de voorkeur aan strategieën die hen de indruk geven dat ze snel vooruitgang maken, dat is normaal. Maar, zoals reeds gezegd: vaak is die vooruitgang bedrieglijk want van korte termijn.

Stel dat je de vertaling van 20 nieuwe Engelse woorden moet instuderen. Je kan deze lijst de avond voordien een aantal keren lezen en als je dat aandachtig doet (zie de tips bij goede gewoontes) zal je wellicht een voldoende scoren op de toets. Je kan het jezelf ook gewenst/voldoende moeilijk maken. Je kan de Engelse term afdekken en zoveel mogelijk vertalingen proberen ophalen uit je geheugen en vervolgens controleren en aanvullen. Met deze studiemethode maak je het jezelf moeilijk, maar de taak is haalbaar. Wanneer je er voor kiest om de 20 vertalingen een paar keer grondig door te lezen, heb je snel resultaat (het lukt), maar je leren zal niet langdurig zijn.

Je zal leerstof langer onthouden en gemakkelijker kunnen oproepen als je effectieve leerstrategieën gebruikt.

Fouten maken helpt

Dat klinkt raar. Falen of fouten maken tijdens het studeren werkt bij veel mensen ontmoedigend. Fouten maken tijdens het studeren is echter vaak de voorloper van beter en meer leren. 

Als je gebruik maakt van de 'desirable difficulties' mag je niet verwachten dat je alles van de eerste keer goed / juist zal hebben. Fouten maken zorgt er voor dat er allerlei processen gebeuren in je brein waardoor je, op termijn, meer leert. Fouten maken is dus een belangrijk deel van leren. Je leert van het maken van fouten en van het verbeteren van fouten. 

Als je een leerstrategie kiest waarbij je foutenvrij aan de slag gaat zal deze minder effectief zijn want deze strategie zal minder zorgen voor onthouden op lange termijn. Dat is wat professor Robert A. Bjork in onderstaand filmpje uitlegt.  

Maak er een gewoonte van

Effectieve leerstrategieën zijn, zeker in het begin, vaak onaantrekkelijk en gaan in tegen je intuïtie. Daarom is het belangrijk dat je ze leert gebruiken en dat je er een gewoonte van maakt om ze te gebruiken. Zoals je hiervoor gelezen hebt, loopt iets dat je als gewoonte hebt bijna vanzelf. Dat wil niet zeggen dat de leerstof vanzelf in je LTG zal terecht komen. Dat wil wel zeggen dat je de goede strategieën als vanzelfsprekend zal gebruiken.

Niet-effectieve leerstrategieën

Onderstrepen / markeren

Je doet tenminste iets en het is niet moeilijk. Daarmee is alles gezegd. Markeren levert heel weinig op en het risico dat je de samenhang van de tekst of het hoofdstuk verliest zal in sommige gevallen zelfs groter worden. Een tekst markeren is iets heel anders dan een tekst studeren.

Dat kan je veranderen door de dingen die je markeert te gaan gebruiken in een leermethode die effectiever is.

Herlezen

Natuurlijk moet je leerstof lezen. Ook dat is niet moeilijk. Maar als je denkt dat je écht leert door dezelfde leerstof keer op keer te herlezen heb je het mis. Een tweede keer lezen blijkt het grootste rendement op te leveren maar nadien loop je het risico dat je denkt dat je dingen kent terwijl je ze eigenlijk gewoon herkent. Dat is gevaarlijk want herkennen wil niet zeggen dat je je de leerstof echt geleerd hebt of dat je je ze zal kunnen herinneren op het ogenblik dat dat nodig is. 

Herinner je je de wenselijke moeilijkheden? Kies voor een actievere leerstrategie of combineer herlezen met actievere, 'moeilijkere'  methodes zoals je in onderstaande afbeelding kan zien. Die moeilijkere maar haalbare methodes komen zo dadelijk aan bod. In het de afbeelding hieronder zie je al hoe je herlezen effectiever kan maken.

Opgelet:  De uitspraak "blokken werkt niet" klopt als het gaat om iets willen leren. Als je alleen maar wil slagen op de toets van morgen zal blokken een beter resultaat opleveren dan helemaal niets doen. Als je het studeren hebt uitgesteld tot de dag voor de toets of het examen kan je nog altijd beter 'blokken' dan niets te doen. Een nachtje doordoen kan er dus voor zorgen dat je, ook al heb je niets écht geleerd, toch slaagt.  De vergeetcurve (zie pagina 'Ons brein') zal haar dieptepunt nog niet bereikt hebben op het moment dat je de toets moet afleggen. 

Het is bovendien een feit dat als je dezelfde leerstof vaak genoeg blokt bijvoorbeeld eerst voor een kleine toets en dan voor een herhalingstoets en tenslotte ook nog eens voor een examen, je uiteindelijk wel iets zal geleerd hebben want herhaling werkt. Het is echter ook een feit dat als je van bij de eerste toets aan de slag was gegaan met effectieve leerstrategieën (toegegeven, dat is moeilijker en vermoeiender) je totale tijdsbesteding niet noodzakelijk groter zou zijn maar je leerwinst zeker wél en je stressniveau zou waarschijnlijk ook behoorlijk lager liggen. 

Overschrijven

Voor letterlijk overschrijven geldt hetzelfde als voor markeren en herlezen. Deze 'strategie' vraagt heel wat tijd maar weinig verstandelijke inspanning en is ook niet effectief. Overtypen is nog minder effectief. Je typt blind en hoeft daarbij niet na te denken, tijdens het schrijven moet je je verstand tenminste nog een beetje gebruiken. 

Je kan een half boek overschrijven of overtypen zonder dat je er iets van begrijpt.